Status innowacji
Scena otwarta. Samorzecznicy w teatrze to narzędzie włączającej edukacji teatralnej, dzięki której osoby o szczególnych potrzebach (osoby z niepełnosprawnością wzroku oraz g/Głuche i słabosłyszące) mogą się twórczo rozwijać, a w dalszej perspektywie podjąć pracę w zawodowym teatrze.
Innowacja jest dla osób zainteresowanych kulturą oraz rozwojem twórczym w dziedzinie teatru, w tym osób z niepełnosprawnością wzroku (niewidomych i słabowidzących) oraz osób g/Głuchych i słabosłyszących, a także osób widzących i słyszących.
Odbiorcami mogą być zarówno osoby z doświadczeniem scenicznym, jak i entuzjaści oraz entuzjastki teatru dopiero chcący rozwijać się w tym kierunku.
Innowacja może być realizowana w teatrach publicznych, prywatnych, offowych, domach kultury lub szkołach teatralnych, przy zaangażowaniu:
Zastanów się, z jakimi zasobami zaczynasz realizację modelu. Nie ma tu jednej, dobrej odpowiedzi. Pomyśl zarówno o zasobach materialnych (np. o odpowiedniej przestrzeni), jak i wewnętrznych, takich jak talenty i ważne dla Ciebie wartości.
Jeśli chcesz zrealizować warsztaty, a jesteś niezależną artystką lub edukatorem niezwiązanym na stałe z żadną instytucją, będziesz potrzebować przestrzeni. Kluczowe będzie więc dla Ciebie znalezienie partnera. Jeżeli pracujesz w instytucji, szkole lub organizacji, również rozważ nawiązanie partnerstwa, np. z organizacją zrzeszającą osoby z niepełnosprawnością. Dostępność to gra zespołowa, a wielość perspektyw wzbogaci Twoje działania.
Do realizacji warsztatów potrzebny jest zespół prowadzących warsztaty, np. aktorów i aktorek, reżyserów i reżyserek, pedagogów i pedagożek teatru. Zadecyduj, kogo zaprosisz do współpracy. Kluczowe będzie zaangażowanie koordynatora lub koordynatorki czuwających nad całością, osoby z doświadczeniem w pracy z osobami z niepełnosprawnością oraz osoby odpowiedzialnej za promocję wydarzenia.
Jeżeli Wasz zespół składa się wyłącznie z tak zwanych osób pełnosprawnych, zaproście do współpracy osoby z niepełnosprawnością.
Konsultacje to moment, gdy możesz wysłuchać potrzeb i pomysłów potencjalnych odbiorców. Nie pomijaj nigdy kroku, jakim jest włączenie w proces samorzeczników i samorzeczniczek.
Zastanów się, czy masz wystarczające środki finansowe m.in. na honoraria dla prowadzących oraz innych ekspertów i ekspertek, ewentualny wynajem przestrzeni i systemów zwiększających jej dostępność, promocję, materiały warsztatowe.
Warsztaty planuj z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem. Rekrutację uczestników i uczestniczek rozpocznij minimum 3 tygodnie przed wydarzeniem.
Optymalny czas trwania jednego warsztatu to 4–6 godzin. Pamiętaj, żeby zapewnić jedną dłuższą przerwę na posiłek (trwającą ok. 30–40 minut) i jedną krótszą.
Staraj się zaplanować cykl składający się z minimum trzech warsztatów:
Trzeci warsztat powinien zakończyć się mikrodziałaniem artystycznym przygotowanym przez wszystkich uczestników.
W wersji optymalnej warsztaty powinny się odbywać w przestrzeni, w której nie ma tradycyjnego podziału na scenę i widownię. Postaraj się realizować model w przestrzeni dostępnej architektonicznie. Zadbaj o komfort uczestników i uczestniczek.
Zadbaj o potrzeby uczestników i uczestniczek warsztatów. Poznaj potrzeby osób niewidomych, słabowidzących, g/Głuchych, słabosłyszących. Pamiętaj o audiodeskrypcji, makietach i obiektach do dotykania, tłumaczeniu na polski język migowy (PJM). Zaproponuj wsparcie asystentów.
Proponowane metody prowadzenia warsztatów to improwizacja, ćwiczenia ruchowe, choreograficzne, pantomima, elementarne zadania aktorskie, praca nad tworzeniem wypowiedzi artystycznej, tworzenie etiud w zespołach, działania dramaturgiczne, praca z muzyką i dźwiękiem.
Warsztaty powinny zostać oparte na tematyce doświadczenia multisensorycznego i tłumaczenia międzyzmysłowego. W takim modelu warsztatów dostępność jest integralną częścią ich programu oraz strategią twórczą.
Rekomendowana grupa warsztatowa to maksymalnie 12 osób: 4 osoby niewidome lub słabowidzące, 4 osoby g/Głuche i słabosłyszące oraz 4 osoby widzące i słyszące. Forma rekrutacji musi uwzględniać potrzeby osób z niepełnosprawnością wzroku i g/Głuchych. Rekrutacja to także dobry moment na zbadanie potrzeb. Warto pamiętać, że doświadczenie artystyczne nie powinno być czynnikiem decydującym o przyjęciu kandydata na warsztaty. Osoby z niepełnosprawnością i g/Głusi mają niestety wciąż mniej możliwości do zdobycia takiego doświadczenia..
Ważny jest nie tylko rozwój artystyczny uczestników i uczestniczek, lecz także wzmocnienie ich wiary we własne możliwości.
Każdy warsztat powinny prowadzić dwie osoby. Podczas gdy jedna z nich realizuje cele merytoryczne, druga czuwa nad procesem grupowym i sprawami organizacyjnymi.
Dużym wyzwaniem jest praca w zróżnicowanej pod względem potrzeb grupie i komunikacja między osobami niewidomymi a g/Głuchymi. Kluczowa jest więc współpraca z tłumaczami i tłumaczkami polskiego języka migowego.
Na początku pierwszych warsztatów warto zawrzeć z uczestnikami i uczestniczkami kontrakt, w którym zostaną spisane zasady dobrej współpracy. Pamiętaj także o rundach, w których czasie zbierzesz informacje o samopoczuciu uczestników, ich oczekiwaniach i potrzebach. Podczas rundki końcowej zapytaj o wrażenia, refleksje i emocje po warsztatach
